Το Νέφος (πληθυντικός: νέφη) η σύννεφο (πληθυντικός: σύννεφα) (cloud) αποτελεί ορατό σύνολο υδρατμών, λεπτότατων υδροσταγονιδίων η λεπτότατων παγοκρυστάλλων, η συνδυασμό των προηγουμένων, που προέρχονται από την συμπύκνωση των υδρατμών που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα.Για την ταξινόμηση των νεφών λήφθηκαν υπόψη δύο στοιχεία και διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες: με βάση τον τρόπο σχηματισμού τους και με βάση το ύψος που αυτά βρίσκονται.

Μια πρώτη ταξινόμηση των νεφών, ανάλογα με την εικόνα που παρουσιάζουν στον παρατηρητή της γης, έγινε απ' τον Luke Howard (1772 - 1864) που χρησιμοποίησε λατινικές λέξεις και τα διακρίνει σε τέσσερις βασικές κατηγορίες με τα εξής ονόματα:

1.Σωρείτες (Cumulus): σχηματίζουν σωρούς, αναπτύσσονται δηλαδή κατακόρυφα λόγω ανοδικών ρευμάτων.

2.Στρώματα (Stratus): αναπτύσσονται οριζόντια σάν νά στρώνουν τόν ουρανό καί καταλαμβάνουν επομένως μεγάλες εκτάσεις.

3.Θύσσανοι (Cirrus): εμφανίζονται σάν μπούκλες μαλιών στόν ουρανό.

4.Μελανίες (Nimbus): όπως δηλώνει καί τό όνομά τους έχουν σκοτεινό χρώμα.Άλλωστε η λατινική ονομασία nimbus σημαίνει βροχοφόρο σύννεφο

Γενικά τα νέφη βρίσκονται σε συνεχή κίνηση και αλλαγή του σχήματός τους. Και η ασθενέστερη ακόμη ανοδική κίνηση τα συγκρατεί αιωρούμενα. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτά κατέρχονται, λόγω του βάρους τους, με πολύ όμως μικρή ταχύτητα που φθάνει το ένα μέτρο ανά λεπτό. Γενικά οι ονομασίες των νεφών έχουν δοθεί έτσι ώστε να περιγράφεται το είδος και το σχήμα τους. Συχνά πρό της κυρίας ονομασίας προστίθενται ορισμένα προθέματα. Τα προθέματα αυτά είναι τρία Σχισμένο (Fracto) που προστίθεται όταν το νέφος έχει σχιστεί και τεμαχιστεί από πνέοντες ανέμους. Ύψος (Alto) που προστίθεται στα "Μέσα νέφη", και το πρόθεμa Μελανίας (Nimbus) που προστίθεται σε νέφη που θα δώσουν βροχές ή χιόνια

1η Κατηγορία νεφών (κατά τρόπο σχηματισμού)

A.Σωρείτες ή Σωρειτόμορφα Νέφη: Χαρακτηρίζονται όλα εκείνα που έχουν μορφή σωρού. Αυτά σχηματίζονται όταν ο υγρός αέρας αναγκάζεται ν΄ ανυψωθεί γρήγορα. Αυτό συμβαίνει π.χ. στις περιόδους ισχυρών ανοδικών θερμικών ρευμάτων. Συμβαίνει επίσης όταν θερμός αέρας αναγκάζεται σε άνοδο από ψυχρό αέρα που εισβάλλει τάχιστα όπως στα ψυχρά μέτωπα. Γενικά παρουσιάζουν μικρή βάση σε σχέση με το μεγάλο ύψος τους.

B.Στρώματα ή Στρωματόμορφα Νέφη: Χαρακτηρίζονται όλα εκείνα που έχουν μορφή στρώματος. Αυτά σχηματίζονται όταν ο υγρός αέρας ανυψώνεται με μικρότερη ταχύτητα απ΄ ότι συμβαίνει στα σωρειτόμορφα νέφη. Αυτό συμβαίνει π.χ. στα θερμά μέτωπα ή όταν ο ασταθής αέρας αναγκάζεται ν΄ ανυψωθεί λόγω πρόσκρουσής του σε οροσειρές ή σε υψηλές απόκρημνες ακτές. Στρωματόμορφα νέφη σχηματίζονται επίσης, όταν λόγω του μεγέθους των στροβίλων ο αέρας κατορθώνει ν΄ ανυψωθεί μέχρι του ύψους που μπορεί να επέλθει η συμπύκνωση των υδρατμών του. Γενικά παρουσιάζουν μεγάλη βάση σε οριζόντια έκταση σε σχέση με το ύψος.

2η Κατηγορία νεφών (καθ΄ ύψος παρατήρησης)

Α:Ανώτερα Νέφη

Β:Μέσα ή Μεσαία

Γ:Κατώτερα Νέφη και

Δ:Νέφη Ανοδικών Ρευμάτων

Α:)Ανώτερα Νέφη: Τα ανώτερα νέφη σχηματίζονται σε ύψος 6.000 - 12.000 μέτρα. Θεωρούνται με την εμφάνισή τους ως αγγελιαφόροι μεταβολής του καιρού. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τρεις ομάδες νεφών: οι θύσανοι, οι θυσανοσωρείτες και τα θυσανοστρώματα. Και οι τρεις αυτές ομάδες των ανωτέρων νεφών αποτελούνται από πολύ λεπτούς παγοκρυστάλλους.

By Piccolo Namek Licensed under [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Α1:)Ως θύσανοι (Cirrus, Ci) χαρακτηρίζονται τα ανώτερα λευκά νέφη που φαίνονται σαν μεταξωτά.Μοιάζουν σαν οριζόντια λευκά φτερά ή σαν δέσμη από λεπτά και λευκά νήματα ή και σαν αλογοουρές.Πριν από την ανατολή και την δύση του Ηλίου έχουν χρώμα κιτρινοκόκκινο και όταν ο Ήλιος βρεθεί κάτω από τον ορίζοντα παίρνουν χρώμα καφέ.Είναι τόσο λεπτοί που αν βρίσκονται μπροστά από τον δίσκο του Ήλιου οι ακτίνες του δεν εξασθενούν.Όταν παρασύρονται από τους ανέμους γίνονται κατσαροί.Οι Θύσανοι σχηματίζονται σε ύψος 8.000 - 12.000 μέτρων με μικρή σχετικά οριζόντια έκταση.Αποτελούνται εξ ολοκλήρου από παγοκρυστάλλους.Η διεθνής σύντμησή τους είναι Ci.

"Cirrocumulus 20040830". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Α2:)Οι θυσανοσωρείτες (Cirrocumulus, Cc) είναι λεπτά και λευκά νέφη που δεν δημιουργούν σκιές.Έχουν γενικά σχήμα σφαιρικό και μοιάζουν πολύ με μικρά κύματα σε σειρές.Όταν είναι πολλά μαζί και κοντά μεταξύ τους μοιάζουν και σαν κοπάδι από πρόβατα.Συχνά σχηματίζουν και σειρές από ρυτίδες ή σαν τους κυματισμούς που παρουσιάζει η λεπτή άμμος του βυθού κοντά στις ακτές.Αποτελούνται από λεπτούς παγοκρυστάλλους και βρίσκονται σε ύψος 6.000-12.000 μέτρα (όπως και οι θύσανοι).Η παρουσία των θυσανοσωρειτών γενικά προαναγγέλλει ένα θερμό μέτωπο.Η διεθνής σύντμισή τους είναι Cc.

"MoonHaloDonnellyMillsWA 2005 SeanMcClean". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Α3:)Τα Θυσανοστρώματα (Cirrostratus, Cs) είναι λεπτά νέφη που μοιάζουν με λευκά σεντόνια ή πέπλα.Σχηματίζουν μεγάλο φωτεινό κύκλο με τα χρώματα της ίριδας γύρω από τον Ήλιο, την ηλιακή άλω ή την σεληνιακή άλω.Ο φωτεινός αυτός κύκλος είναι το αποτέλεσμα από την διάθλαση που υπόκεινται οι ακτίνες του Ήλιου ή της Σελήνης καθώς προσπίπτουν στους παγοκρυστάλλους τους.Όπως οι Θύσανοι και οι Θυσανοσωρείτες έτσι και τα Θυσανοστρώματα σχηματίζονται σε ύψος 6.000 - 12.000 μέτρα.Είναι ευδιάκριτα των άλλων επειδή σχηματίζουν πέπλο με μεγάλη έκταση.Όταν αρχίζουν να πυκνώνουν τότε συνήθως ακολουθεί βροχή.Η διεθνής σύντμισή τους είναι Cs.

Β:)Μέσα Νέφη: Τα νέφη αυτά σχηματίζονται σε ύψος 2000 - 6000 μέτρα και αποτελούνται μόνο από υδροσταγονίδια. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν δύο βασικές ομάδες νεφών: οι Υψισωρείτες και τα Υψιστρώματα.

By Bidgee (Own work) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

Β1:)Ως Υψισωρείτες (Αltocumulus, Ac) χαρακτηρίζονται τα σύννεφα με σφαιρικό σχήμα. Το χρώμα τους είναι υπόλευκο - γκρίζο.Παρουσιάζονται είτε κατά σειρές είτε κατά ομάδες. Μοιάζουν (λόγω σχήματος) με τους θυσανοσωρείτες.Ξεχωρίζουν όμως από τον πολύ μεγάλο σφαιρικό τους όγκο.Αποτελούνται από υδροσταγονίδια γι΄ αυτό και δεν παρουσιάζουν άλω.δηλαδή κύκλο γύρω από τον Ήλιο ή την Σελήνη.Το ύψος που βρίσκονται οι υψισωρείτες είναι 2.500 - 6.000 μέτρα.Μια μορφή τους, τα φακοειδή σύννεφα συχνά αναφέρονται ως ΑΤΙΑ.Η διεθνής σύντμισή τους είναι Ac.

By Earth100Earth100 (Own workOwn work) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

Β2:)Τα Υψιστρώματα (Αltostratus, As) είναι νέφη που παρουσιάζονται σαν πυκνά πέπλα με χρώμα ανοικτό γκρίζο προς το γαλάζιο ομοιόμορφα και αποτελούνται από υδροσταγονίδια.Εμφανίζονται με μεγάλη οριζόντια έκταση μήκους μερικών δεκάδων ή και εκατοντάδων χιλιομέτρων.Βρίσκονται σε ύψος 2.000-6.000 μέτρα.Από τα λεπτότερα υψιστρώματα μόλις που διακρίνονται οι φωτεινοί δίσκοι του Ήλιου ή της Σελήνης.Αν τα υψιστρώματα αυξάνουν πιθανώς αυτό να φανερώνει επικείμενη βροχή διάρκειας.Η διεθνής σύντμισή τους είναι As.

Γ:)Κατώτερα Νέφη: Η βάση αυτών των νεφών βρίσκεται πολύ κοντά στην επιφάνεια της Γης και το ύψος τους φθάνει τα 2.500 μέτρα. Στην κατηγορία αυτή ταξινομούνται τρεις ομάδες νεφών: τa Στρώματα τα Μελανοστρώματα και οι Στρωματοσωρείτες.

"Stratus-Opacus-Uniformis". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Γ1:)Τα Στρώματα (Stratus, St) είναι γκρίζα ομοιόμορφα νέφη σαν στρώματα και στη βάση και στη κορυφή τους.Ο ουρανός, όταν σκεπάζεται από τα στρώματα, είναι θαμπός, γκρίζος και βαρύς σαν μολυβένιος.
Αυτά τα νέφη βρίσκονται σε ύψος κάτω των 2.500 μέτρων.Αποτελούνται από μικρές υδροσταγόνες ή και από λεπτούς πρισματικούς κρυστάλλους, ειδικά όταν επικρατεί χαμηλή θερμοκρασία.Τότε μπορεί ενδεχομένως να παρατηρηθεί και το φαινόμενο της ηλιακής άλω.Έχουν την μορφή της ομίχλης και πολλές φορές προέρχονται απ΄ αυτήν που έχει θερμανθεί και ανέρχεται.Από τα πραγματικά "στρώματα νέφη" πέφτουν μόνο ψιχάλες βροχής.Επίσης σ΄ αυτά τα νέφη δεν παρατηρούνται ανοδικές κινήσεις ή αν υπάρξουν είναι ελάχιστες.Η διεθνής σύντμισή τους είναι St.

"Ns1". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Γ2:)Τα Μελανοστρώματα (Nimbostratus, Ns) είναι στρώματα που αποτελούνται από νέφη τόσο πυκνά που ο Ήλιος ούτε καν ξεχωρίζει.Το χρώμα τους είναι πολύ γκρίζο και πάρα πολύ σκοτεινό σε σύγκριση με όλα τα άλλα είδη νεφών. Συνήθως καλύπτουν όλο τον ουρανό και το ύψος τους είναι από 2.500 - 6.000 μέτρα.Έχουν εμφάνιση υγρή και από μακριά διαφαίνονται οι σκοτεινές γραμμές βροχής που φτάνουν συχνά μέχρι το έδαφος.Αυτά είναι πραγματικά σύννεφα βροχής.Όταν υφίσταται άνεμος πιθανόν να δείχνουν κομματιασμένα και να κινούνται με μεγάλη ταχύτητα. Θεωρούνται σύννεφα με συνεχείς βροχές, χιόνια ή ακόμα και χαλάζι.Η διεθνής σύντμησή τους είναι Ns.

By Nicholas A. Tonelli from Pennsylvania, USA (Drive-Through) [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons

Γ3:)Οι Στρωματοσωρείτες (Stratocumulus, Sc) είναι νέφη με χρώμα γκρίζο και υπόλευκο με ασαφή σκοτεινά τμήματα.Συνήθως αποτελούν μάζες κυλινδρικών νεφών με όψη κυλινδρικού φουσκωτού στρώματος.Αυτά τα νέφη βρίσκονται σε ύψος κάτω των 2.000 μέτρων. Εμφανίζονται σε γραμμές κατά ομάδες ή σε κύματα.Πολλές φορές μοιάζουν με τους σωρείτες λόγω των ανοδικών τους κινήσεων.Αυτά τα νέφη δεν παράγουν βροχή, αλλά καμιά φορά μετατρέπονται σε μελανοστρώματα που είναι πλέον σύννεφα βροχής.Επίσης όταν είναι πυκνά παρουσιάζουν ιριδισμούς όπως οι υψισωρείτες.Αποτελούνται κυρίως από υδροσταγονίδια και σπανιότερα από χιονοκόκκους και πολύ πολύ σπάνια από κρυστάλλους χιονιού.Η διεθνής σύντμησή τους είναι Sc.

Δ:)Νέφη Ανοδικών Ρευμάτων: Στο γένος αυτό κατατάσσονται νέφη τα οποία χαρακτηρίζονται για την εκτεταμένη κατακόρυφη δομή τους.Η βάση των νεφών αυτών μπορεί να ξεκινάει ακόμα και κάτω από τα 2km, ενώ η κορυφή τους μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να φτάσει και τα 10000 – 12000 μέτρα.Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι Σωρείτες και οι Σωρειτομελανίες.

By Piccolo Namek Licensed under[CC BY-SA 2.0] via Wikimedia Commons

Δ1:)Οι Σωρείτες (Cumulus,Cu) είναι πυκνά νέφη με καθαρό περίγραμμα που το σχήμα τους μεταβάλλεται σταθερά. ’λλοτε μοιάζουν σαν λόφοι από αναχώματα ή σαν λευκοί θόλοι, όπως το κουνουπίδι και άλλοτε σαν τούφες από βαμβάκι.Όταν οι ακτίνες του Ήλιου πέσουν πάνω σε σωρείτες αυτές ανακλώνται με μεγάλη ένταση ενώ τα ίδια φαίνονται κατάλευκα και λάμπουν έντονα.Αποτελούνται από υδροσταγονίδια, αν και σε μερικά τμήματά τους όταν παρουσιάσουν θερμοκρασία κάτω από 0 βαθμούς Κελσίου μπορεί να σχηματίσουν παγοκρυστάλλους.Το ύψος της βάσης τους είναι κατά μέσο όρο στα 2.500 μέτρα, επομένως ανήκουν στα λεγόμενα χαμηλά νέφη.Συνήθως σχηματίζονται την ημέρα, όταν στη ξηρά υφίσταται θερμός αέρας που ανυψώνεται, καθώς απαιτούνται ανοδικά ρεύματα για τον σχηματισμό τους.Αντιστρόφως, κατά την διάρκεια της νύκτας, οι σωρείτες κατά κανόνα εξαφανίζονται.

By NASA/ISS 16 (jsc.nasa.gov) [Public domain], via Wikimedia Commons

Δ2:)Οι Σωρειτομελανίες (Cumulonimbus, Cb) είναι νέφη συνήθως ογκώδη και πυκνά.Η βάση τους σχεδόν ακουμπά στο έδαφος.Μοιάζουν περισσότερο με βουνά ή τεράστιους πύργους. Ένα τμήμα της κορφής τους παρουσιάζει οριζόντια ινώδη μορφή που μοιάζει με αμόνι. Η μεγάλη κατακόρυφη ανάπτυξή τους οφείλεται στα βίαια ανοδικά ρεύματα του αέρα, που ανυψώνουν τις κορυφές τους ακόμα και ως τα 15.000 μέτρα, εκτεινόμενα έτσι και μέσα στην τροπόπαυση ενώ η βάση τους είναι πολύ χαμηλότερα.Είναι τα μεγαλύτερα νέφη.Σχηματίζονται κυρίως στις ζεστές ημέρες του καλοκαιριού τότε που οι κορυφές τους μοιάζουν σαν να κοχλάζουν κατά την συνεχή ανύψωσή τους.Έτσι μέσα σ΄ αυτή την τεράστια μάζα τους παρατηρούνται ανοδικά και καθοδικά αέρια ρεύματα που μεταφέρουν υδροσταγόνες ή παγοκρυστάλλους αντίστοιχα ή και χαλάζι.Η διεθνής σύντμησή τους είναι Cb.

Ορογραφικά Νέφη – Lenticular Cloud

Διακρίνονται σε νεφη που μοιαζουν με σκουφο πάνω απ' το βουνο cap clouds και σε νέφη που μοιαζουν με φακο lenticular clouds. Τα πρώτα σχηματίζονται από υγρό αέρα που ανεβαίνει στην προσήνεμη πλευρά ενός βουνού και με την ψύξη επερχεται κόρος των υδρατμών του. Τα δεύτερα σχηματίζονται όταν ισχυρός αέρας φυσά πάνω από τραχύ εδαφικό ανάγλυφο. By Brady Smith Coconino National Forest [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Μαργαρώδη Νέφη – Nacreous Cloud

Σχηματίζονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα, στα 80 χιλιόμετρα περίπου, πολύ πάνω δηλαδή από την τροπόσφαιρα στην οποία διαμορφώνεται ο καιρός. Προκαλούνται από τον βομβαρδισμό του όζοντος με άτομα χλωρίου οπότε δημιουργείται και "τρύπα" όζοντος στην ατμόσφαιρα. Επίσης από την ανάκλαση των ηλιακών ακτίνων σε παγοκρυστάλλους της ανώτερης ατμόσφαιρας. By Alan Light from Charlotte, USA. [CC BY-SA 2.0 ], via Wikimedia Commons

Νέφη Αεροθούμενων – Contrails

Πρόκειται για την λευκή ουρά που αφήνουν πίσω τους τα αεριωθούμενα αεροπλάνα, όταν είναι εν πτήσει σε μεγάλα ύψη. Λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας οι υδρατμοί των καυσαερίων υγροποιούνται και καθίστανται ορατοί με την δημιουργία του νέφους εν είδη λευκής γραμμής που χαράζεται στον ουρανό και που διαπλατύνεται και στο τέλος διαλύεται λόγω της εξάτμισης. "Contrails over Nova Scotia". Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons.

Mammatus Clouds
"Mammatus-storm-clouds " CC BY-SA 3.0 Wikimedia Commons.

Undulatus Asperatus Clouds
"Beautiful clouds" under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Supercell
"Chaparral Supercell 2" Greg Lundeen Public Wikimedia Commons

Self Cloud
"Rolling-thunder-cloud" under CC BY-SA 3.0 Wikimedia Commons.

Noctilucent Clouds
"Noctilucent Clouds" under CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons.

Pileus Cloud
"Sarychev peak eruption " by NASA/JPL Via Wikipedia.

Kelvin Helmholtz Cloud
"Wavecloudsduval" under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Roll Cloud
"Roll-cloud" Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.

Arcus Cloud
"Thunderstorm panorama" under CC BY-SA 3.0 Wikimedia Commons

Altocumulus Undulatus Clouds
"Altocumulus undulatus cloud" Public Domain Wikimedia Commons

Gravity Wave Clouds
"Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons.

Altocumulus Castelanus Clouds
"Altocumulus-Castellanus" under CC BY-SA 3.0Wikimedia Commons.